Hvað skyldi Guðmundur Andri skrifa núna? Og Illugi?

Fróðleg er sú frétt, sem mun vera rétt, að meiri hlutinn, þrír af fimm, í stjórn Hörpu hafi viljað ráða Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur, fyrrverandi menntamálaráðherra, framkvæmdastjóra hússins. Af einhverjum ástæðum gerðist það þó ekki.

Enginn vafi er á því, að Þorgerður Katrín var að minnsta kosti jafnhæf til starfsins og sá, sem ráðinn var, þótt hér ætli ég síður en svo að lasta þann mann. Þorgerður Katrín er lögfræðingur, reyndur stjórnandi, góður ræðumaður, áhugamaður um íslenska menningu, en með alþjóðlega yfirsýn eftir búsetu erlendis, á besta aldri og hefur aðra þá kosti til að bera, sem þarf í þetta starf.

Hvers vegna var þá gengið fram hjá henni?

Ég man þá tíð, að þeir Guðmundur Andri Thorsson og Illugi Jökulsson náðu varla andanum fyrir hneykslun, ef gengið var fram hjá hæfri konu í trúnaðarstarf. Hvað skyldu þeir skrifa núna?

Eða blessaðar konurnar í Háskólanum, sem dundað hafa sér við það að telja nöfn á konum og körlum í ýmsum störfum? Hvenær mun heyrast í Helgu Kress, Sigríði Þorgeirsdóttur og doktor Sigurbjörgu vegna þessa undarlega máls?

Ég velti því líka fyrir mér, hvort fjölmiðlamenn muni spyrja konurnar tvær, sem eru í forsetaframboði, hvað þeim finnist um þetta.

Rússagrýlan

Ég hef minnst hér áður á grýlu, sem kaffihúsamönnum í Reykjavík varð tíðrætt um á árum áður, eins og Jón Óskar rithöfundur lýsir í endurminningum sínum. Hún kallaðist „Morgunblaðslygin“. En til var önnur grýla, sem sömu menn hæddust óspart að: „Rússagrýlan,“ sem ætti sér enga stoð í veruleikanum, enda aðeins Morgunblaðslygi. Fyrst kom orðið fyrir, svo að ég viti, í fyrirsögn leiðara Þjóðviljans 22. mars 1946, en oft eftir það.

Töldu margir, að viðbúnaður við landvinningastefnu Kremlverja væri ekki aðeins ástæðulaus, heldur einnig hlægilegur. Þegar Matthías Johannessen, ritstjóri Morgunblaðsins, birti sumarið 1968 í blaði sínu dagbókarbrot úr veiðiferðum og lýsti þar áhyggjum af framkomu Kremlverja við Tékkóslóvaka, skrifaði Sverrir Hólmarsson bókmenntafræðingur skopstælingu í Frjálsa þjóð: „Nú finn ég á mér, að Rússar eru um það bil að ráðast inn í Tékkóslóvakíu. Guð hjálpi Tékkum.“

Dátt var eflaust hlegið á ritstjórnarskrifstofu Frjálsrar þjóðar, þegar þetta birtist þar 15. ágúst 1968. Væntanlega var hláturinn þagnaður fimm dögum síðar, en Rauði herinn rússneski réðst inn í Tékkóslóvakíu aðfaranótt 21. ágúst 1968.

Árni Björnsson þjóðháttafræðingur benti síðan á það í Rétti 1973, að Kremlverjar hefðu aðeins verið uppivöðslusamir í Austur-Evrópu: „En hvers vegna hafa þeir haldið sig á þessu tiltölulega litla svæði, ef þeir eru svo útþenslusamir, en ekki ólmast inn í þau mörgu hernaðarlega veiku lönd, sem liggja umhverfis hin víðlendu Sovétríki og hafa þó ekki verið í neinu hernaðarbandalagi við Bandaríkin? Sem dæmi skulu nefnd Indland, Afganistan, Írak, Júgóslavía og Austurríki.“ Árni svaraði sjálfum sér: „Ástæðan er ofureinföld. Það hefur alltaf verið lygi, að árás frá Sovétríkjunum væri yfirvofandi.“

Samtök herstöðvaandstæðinga gáfu ritgerð Árna út sérprentaða. Ekki fylgir sögunni, hvort dreifingin var stöðvuð á jólum 1979, þegar Rauði herinn réðst inn í Afganistan.

(Þessi fróðleiksmoli birtist í Morgunblaðinu 29. apríl 2012.)

Gunnar Smári heldur reiðilestur

Ég varpaði hér í bloggi mínu fram spurningu til Össurar Skarphéðinssonar, sem vill skattleggja íslenskan almenning í því skyni að senda fé til suðrænna ríkja, en kallar það „þróunaraðstoð“. Hvar hefur þróunaraðstoð tekist? Jafnframt setti ég bloggið á Facebook-síðu mína eins og minn er vandi.

Nokkrar athugasemdir voru gerðar við blogg mitt á Facebook. Sigurður Ragnarsson skrifaði til dæmis:

Danska sjónvarpið fór einu sinni til Afríku með manni, sem hafði starfað áratugum saman við danska þróunaraðstoð í nokkrum ríkjum álfunnar. Gömul og tiltölulega ný verkefni voru skoðuð. Allt var ónýtt, hvert og eitt einasta. Ég man sérstaklega eftir snoturri hótelbyggingu, sem því miður var búið að skjóta í tætlur. Mjög dapurlegt. Þetta virðist ekki einu sinni snúast um menningarstig hinna hjálparvana þjóða, því að Danir styrktu fyrir ekki svo löngu með opinberu fé mikla vindmyllugerð í tiltölulega skikkanlegu ríki Austur-Evrópu, og öllum myllunum var komið fyrir í dal, þar sem aldrei hreyfir vind.

Gunnar Smári Egilsson, fyrrverandi útgáfustjóri Jóns Ásgeirs Jóhannessonar, skrifaði langa athugasemd um það óréttlæti, sem Danir hefðu beitt Afríkuþjóðir fyrr á öldum. Andrés Magnússon blðamaður benti þá á, að erfitt væri að rökstyðja skattlagningu á íslenskan almenning með því ranglæti, sem Danir hefðu ef til vill beitt í Afríku. Ég spurði Gunnar Smára sömu spurningar og Össur: Hvar hefur þróunaraðstoð tekist? Hvaða land hefur blómgast á því að þiggja ölmusur og bætur? Þá fékk ég reiðilestur yfir mig:

HHG; þú losnar ekki við að vaska upp með því að gera það illa. Vestræn stjórnvöld beittu lengi þróunaraðstoð fyrir sig í kalda stríðinu; eftir hrun sovétsins var þróunaraðstoð notuð til að neyða ríki til að opna fyrir fjárfestingu erlendra fyrirtækja o.s.frv. Það sem þú átt að gera er að þrýsta á um mótun þróunaraðstoðar sem tekur mið af þörfum íbúanna en ekki stjórnvalda á Vesturlöndum eða stjórnvalda í viðkomandi löndum. Það væri bæði þarft verk og gott — og færi þér ólíkt betur en að týna [svo] til mistökin sem afsökun fyrir því að réttlætið gangi ekki upp. Þess vegna sé best að sætta sig við óréttinn (eru það ekki rök LÍÚ?).

Hins vegar má vel vera að þú viljir dvelja með öðrum últra-hægri-mönnum í þessum hjákátlega félagslega-Darwinisma; að allar tilraunir mannsins til að jafna óréttláta mismunun séu í fyrsta stað ósiðlegar (hinir sterku eru sterkir vegna þess að það er vilji sögunnar að þeir séu sterkir), annan stað gagnslausar (hinir veiku eru veikir vegna þess að þeir eru lakari og þeir muni alltaf vera það) og í þriðja stað ónáttúrlegar (baráttan er eðli náttúrunnar og sigurvegarar baráttunnar eru jafnframt æðsta sköpun náttúrunnar; með því að pukka undir þá erum við því að þjóna vilja náttúrunnar; allar tilraunir til að raska þessu jafnvægi eru því andstæðar náttúrunni).

En kannski er það rannsóknarefni fyrir þig og efni í nokkrar bækur að telja til glæpi og mannfórnir þessarar heimskulegu heimsýnar; allt frá nýlendutímanum, gegnum útrýmingastefnu nazismans, jöðrunar og mismunun kvenna, svartra, veikra, fatlaðra, samkynhneigðra með tilheyrandi kúgun, fórnun lífsgæða og beinum mannfórnum; allt fram á okkar daga o.s.frv. Hvernig alþjóðleg fyrirtæki tóku yfir kúgun þróunarlanda þegar vestræn ríki urðu að láta af henni; manngerðar hungursneiðar vegna valdabaráttu vestrænna ríkja/fyrirtækja í þessum löndum; að ekki sé talað um þjóðarmorðin á indíánum í Ameríku, þrælahald svartra og óformlegt þrælahald í verksmiðjum, námum og öðrum helvítum víða um heim.

Ég svaraði Gunnari Smára svo:

Gunnar Smári. Það vekur athygli, að þú svarar ekki spurningu minni. Hvar hefur þróunaraðstoð tekist? Hvaða land hefur blómgast á að þiggja ölmusu eða bætur? Ef þú hefur raunverulega áhyggjur af fátækt (m. a. í Þriðja heiminum, en það er líka til fátækt í ríkum löndum), þá reynir þú að skilja þau lögmál, sem gilda um það, hvernig einstaklingar og þjóðir geta brotist úr fátækt í bjargálnir. Þau lögmál eru alþekkt, og ég geri grein fyrir þeim í bókum mínum mörgum, sem þú hefur því miður ekki lesið. Þú ættir að spara þér reiðilesturinn yfir mér og reyna frekar að skilja, hvaða leiðir eru til út úr fátækt: Frjáls markaður, traust, en takmarkað ríkisvald, sem verndar eignarrétt og samningafrelsi, margir gróðamöguleikar, ótal atvinnutækifæri.

Hvort er skynsamlegra að auðvelda fólki að sitja föstu í fátækt (eins og gert væri með fégjöfum til Afríku) eða að auðvelda því að brjótast út úr fátækt (eins og gert væri með því að opna landamæri fyrir fjárfestingum frá Vesturlöndum og vöru frá suðrænum þjóðum)? Hvort er skynsamlegra að gefa fólki fisk, eins og þú virðist vilja, eða kenna því að veiða fisk og tryggja síðan, að það geti selt fiskinn á vestrænan markað? Ef fátæki maðurinn á engan kyrtil vegna þess, að harðstjórinn hrifsar jafnóðum af honum þá kyrtla, sem hann saumar sér eða útvegar á annan hátt, er þá skynsamlegt að senda honum enn einn kyrtilinn, sem lendir síðan beint í klóm harðstjórans? Er ekki skynsamlegra að tryggja frelsi manna til að reka saumastofur í friði fyrir stjórnvöldum, svo að þeir geti saumað sér kyrtla?

Frjálshyggjumenn vilja, að menn geti veitt sér fisk, saumað sér kyrtla og bakað sér kökur við reglur einkaeignarréttar og atvinnufrelsis. Fyrir þeim er verðmætasköpunin aðalatriðið, arðbær útgerðarfélög og bakaríið og saumastofan í fullum gangi. Félagshyggjumenn halda hins vegar, að málin leysist með orðagaldri, reiðilestri, fundahöldum og skattlagningu á þá, sem skapa verðmætin.

Spurning til Össurar Skarphéðinssonar

Ég sé, að Össur Skarphéðinsson utanríkisráðherra vill eyða meira af fé frá íslenskum almenningi í svokallaða þróunaraðstoð. Orðið er að vísu argasta rangnefni, því að reynslan sýnir, að valið er um þróun án aðstoðar (Taívan) eða aðstoð án þróunar (Tansanía).

Með „þróunaraðstoð“ eru tök valdastéttarinnar í viðtökuríkinu oftast styrkt, en sú stétt stendur einmitt iðulega þróuninni fyrir þrifum. Þar sem féð er fengið frá óbreyttum almenningi, reynist þetta vera aðstoð fátæks fólks í ríkum löndum við ríkt fólk í fátækum löndum.

Ég spyr Össur: Hvar hefur þróunaraðstoð tekist? (Og þá er ekki miðað við einstök verkefni, dropana í hafið, heldur niðurstöður í heilum löndum til langs tíma litið.)

Hún hefur að minnsta kosti ekki tekist á Grænhöfðaeyjum, sem Íslendingar einbeittu sér að um skeið. Það ríki er enn bláfátækt, þótt það hafi þegið einna mestu þróunaraðstoð í heimi miðað við höfðatölu.

Fall bankanna: Hvað gerðist að tjaldabaki?

Þegar litið er um öxl, sést, að Ísland slapp betur út úr hinni alþjóðlegu lánsfjárkreppu en mörg önnur lönd, ekki síst vegna þess, að hér voru ekki greiddar skuldir óreiðumanna, eins og Davíð Oddsson orðaði það svo eftirminnilega. En dálkahöfundur Viðskiptablaðsins, Óðinn, rifjar í tilefni dómsins yfir Geir H. Haarde upp afar fróðleg atriði um fall bankanna:

Í dómnum er sagt frá því að 20. mars 2008 hafi Jón Steinsson hagfræðingur sent Geir tölvupóst þarsem hann sagði nauðsynlegt að ríkið væri reiðubúið með eitthvert plan ef t.d. einn af stóru bönkunum lenti í verulegum vandræðum. Ríkið þyrfti þá að taka erlent lán til að endurlána þeim banka. Jón sagði jafnframt „spurning hvort ríkið og Seðlabankinn eigi að bjóða bönkunum upp á einhverja fjármögnunarkosti í erlendri mynt áður en málin komast á það stig að einhver bankanna verður kominn í veruleg vandræði“.

Sama dag sendi prófessor Richard Portes, hagfræðingur sem Verslunarráð hafði ráðið í almannatengsl, tölvupóst sem komið var á framfæri við forsætisráðuneytið. Þar lagði hann til að forsætisráðherra, forstjóri FME og seðlabankastjóri lýstu því yfir opinberlega að bankarnir væru í grundvallaratriðum traustir, öll úrræði Seðlabanka Íslands og íslenska ríkisins stæðu þeim að baki og það yrði ekki látið viðgangast að þeir féllu. Með öðrum orðum áttu íslenskir skattgreiðendur að ábyrgjast bankana að fullu.

Og það voru fleiri hagfræðingar kallaðir til. Utanríkisráðherra, forsætisráðherra, fjármálaráðherra, félagsmálaráðherra og viðskiptaráðherra héldu fund með hagfræðingunum Má Guðmundssyni, Friðriki Má Baldurssyni og Gauta Eggertssyni 7. ágúst 2008, eftir að skýrsla Willem Buiters og Anne Sieberts lá fyrir. Í minnispunktum var haft eftir Gauta Eggertssyni að það væri mjög mikils virði „að standa við bakið á bönkunum“ og hættulegt að fara „í opinbera umræðu um skiptingu skuldbindinga þ.e. innlenda og erlenda“. Haft var eftir Má Guðmundssyni að mikilvægt væri að „bankarnir geti sýnt að þeir geti lifað“ og væri ódýrara fyrir ríkið að bjarga þeim en „að láta þá hrynja“. Haft var eftir Friðriki Má að það ætti „að bjarga bönkum sem eiga nægar eignir en eiga í lausafjárvanda“.

Og ekki létu bankamennirnir sitt eftir liggja í þessum söng. Í fundargerð eftir fund sem bankastjórar Landsbankans áttu með þeim Davíð Oddssyni, Ingimundi Friðrikssyni og Tryggva Pálssyni 31. júlí kemur fram að: „Halldór J. Kristjánsson hafi lýst því að hann væri ekki einn þeirrar skoðunar „að €20 þúsund sé þjóðréttarleg skuldbinding“ og Davíð svarað að engin ríkisábyrgð yrði sett nema með lögum. Halldór hafi þá sagt að afla yrði þeirrar heimildar og Davíð svarað aftur með þessum orðum: „Eruð þið að safna innlánum án þess að tala við þjóðina um skuldbindinguna? Þið tveir getið ekki gert þjóðina gjaldþrota.““ Hverju skyldi núverandi seðlabankastjóri, Már Guðmundsson, hafa svarað?

Og nú hefur Geir upplýst að José Manuel Baroso hafi hringt í sig í hruninu og lagt hart að honum að gæta hagsmuna kröfuhafa bankanna og fara írsku leiðina.

Hverju skyldu þeir Jón Steinsson, Gauti Eggertsson og Már Guðmundsson nú svara Óðni? Hvort höfðu þeir heldur í huga hagsmuni íslensku þjóðarinnar eða kröfuhafa bankanna?

Prakkaraskapur Helgu Kress

Ég gat ekki annað en kímt, þegar ég las frétt mbl.is um það, að fullt hefði verið út að dyrum á fyrirlestri Helgu Kress í Háskólanum í dag. Minn gamli kennari og prófarkalesari er alltaf sami prakkarinn. Hún hafði boðað, að í fyrirlestrinum myndi hún gagnrýna nokkur rit, þar á meðal bók Böðvars Guðmundssonar, Enn er morgunn. Auðvitað vakti hún með því forvitni margra, enda er Böðvar fyrrverandi eiginmaður hennar og efnið í hinni ágætu skáldsögu hans um sumt sótt í ævi tengdaföður hans, Brunos Kress málfræðings. En Helga tilkynnti áheyrendum, að hún hefði ekki nægan tíma til þess að ræða um þessa bók og nokkrar aðrar, sem minnst hafði verið á í fundarboði, heldur yrði hún að einskorða sig við skáldsögu eftir Hallgrím Helgason.

Og það var ekki nóg með, að Helga gabbaði forvitið fólk til að sækja fyrirlestur sinn, heldur lék hún sér líka að því. Í frétt mbl.is segir: „Helga sagði að munurinn á meðferð Halldórs Laxness á persónum sínum væri sá að Halldór skaðaði ekki sínar persónur. Það gerði Hallgrímur á hinn bóginn.“

Svo að Halldór Kiljan Laxness skaðaði ekki söguhetjur sínar eða fyrirmyndir þeirra úr veruleikanum? Hvað um Ólaf Kárason Ljósvíking, sem stendur nærri Magnúsi Hj. Magnússyni og myndi teljast barnaníðingur á nútímamáli? Eða Pétur Þríhross, sem á sér augljósa fyrirmynd í Jónasi Jónssyni frá Hriflu? Eða forsætisráðherrann í Atómstöðinni, sem er vitaskuld Ólafur Thors, eins og Einar Olgeirsson og fleiri bentu á? Eða Búa Árland, en heimili hans minnir mjög á heimili Guðmundar Vilhjálmssonar forstjóra, mágs Ólafs Thors? Ekki skal gleyma Ólafi Noregskonungi Haraldssyni í Gerplu, en það tók Sigurð Nordal mörg ár að jafna sig á meðferðinni þar á þessum þjóðardýrlingi Norðmanna. (Um þetta má allt lesa nánar í þremur bindum ævisögu Laxness eftir gamlan nemanda Helgu, Hannes Hólmstein Gissurarson.)

Laxness var að því leyti líkur Dante, að hann notaði einmitt skáldskapinn til að ná sér niðri á andstæðingum sínum. Þetta vissi Helga Kress vel, en hún kaus að gera gys að áheyrendum sínum, koma upp um fáfræði þeirra. Alltaf sami prakkarinn, Helga!

Hvort hafa þau áhyggjur af fátæku fólki eða ríku?

Jóhanna Sigurðardóttir hefur það sigri hrósandi eftir einum af blaðafulltrúum sínum, Stefáni Ólafssyni félagsfræðingi, að munurinn á tekjum hinna tekjulægstu og hinna tekjuhæstu hafi minnkað.

Þetta er eflaust rétt. En þau Jóhanna og Stefán leggja minni áherslu á hitt, að kjör hinna tekjulægstu hafa líka versnað. Kjör þeirra hafa hins vegar ekki versnað eins mikið og kjör hinna tekjuhæstu.

Þau Jóhanna og Stefán koma upp um það, að þau eru ekki fylgismenn bandaríska heimspekingins Johns Rawls, sem upplýstir íslenskir jafnaðarmenn hafa þó viljað kenna sig við.

Rawls sagði, að það skipulag væri réttlátast, þar sem kjör hinna tekjulægstu væru eins góð og þau gætu framast orðið. Fyrir honum var aðalatriðið, að kjör hinna tekjulægstu bötnuðu. Hann hafði áhyggjur af hinum fátæku, ekki hinum ríku.

Jóhanna og Stefán hafa hins vegar engar áhyggjur af hinum fátæku. Þeim er sama, þótt kjör þeirra hafi versnað. Þau hafa aðeins áhyggjur af hinum ríku. Mikið skal til vinna, svo að kjör þeirra versni.

Margrét Thatcher lýsti þessu vel í umræðum í breska þinginu, sama dag og hún lét af völdum. Sósíalistar telja aðalatriðið vera, að bilið milli ríkra og fátækra, hinna tekjuhæstu og hinna tekjulægstu, sé sem minnst. Þeir skeyta síður um hitt (þótt John Rawls hafi lagt áherslu á það), hver kjör hinna fátæku, hinna tekjulægstu, séu.

Það hefur hins vegar komið skýrt fram í rannsóknum, að kjör hinna tekjulægstu eru best við kapítalisma. Og það, sem mikilvægara er: Tækifæri þeirra til að brjótast úr fátækt til bjargálna eru flest við kapítalisma.

Munurinn á vinstri mönnum eins og Jóhönnu Sigurðardóttur og Stefáni Ólafssyni og okkur hægri mönnum er, að þau hafa áhyggjur af góðum kjörum hinna ríku, en við höfum áhyggjur af lökum kjörum hinna fátæku. Þau vilja minnka muninn á milli ríkra og fátækra, en við viljum fjölga tækifærum til að brjótast úr út fátækt, hækka tekjur sínar.

Eitt gras tekið

Hér hefur verið bent á, að kvæði Steins Steinars, „Gras,“ sem birtist í Alþýðublaðinu 7. júní 1936, var nánast lausleg þýðing á samnefndu kvæði bandaríska ljóðskáldsins og sagnfræðingsins Carls Sandburg, þótt Steinn bætti nokkru við frá eigin brjósti. Þess var ekki getið í Alþýðublaðinu, en það var tekið fram í bókinni Ljóð, sem kom út eftir Stein 1937.

Leifur Haraldsson orti af þessu tilefni:

Um hirðusemi er hneyksli næst að fjasa,

sú höfuðdygð af Guði er mönnum veitt,

hjá Carli Sandburg kennir margra grasa,

menn komast varla hjá að taka eitt.

Þótt Steinn væri manna stríðnastur, þoldi hann illa stríðni annarra. Eftir að vísan komst á kreik, rak hann Leif með þjósti burt af borði því, sem hann var fastagestur á í Ingólfskaffi í Alþýðuhúsinu við Ingólfsstræti (en það kaffihús var í kjallaranum, þar sem gistihúsið 101 er nú).

Vinur þeirra Steins og Leifs, Dósóþeus Tímóteusson (hann hét þessu nafni í raun og veru), orti vísu til sátta:

Steinn, sem stolið hefur mest,

stolið mest af annars grasi,

hann mun, þegar sól er sest,

sitja borð með Matthíasi.

Ekki er víst, að þessi vísa hafi friðað Stein. Hermt er, að Steinn hafi hefnt sín á Leifi með vísunni alkunnu, sem hann hafi ort í orðastað hans og oft er sungin á mannamótum:

Kvenmannslaus í kulda og trekki

kúri ég volandi,

þetta er ekki, ekki, ekki,

ekki þolandi.

Leifur var enginn kvennaljómi, lágvaxinn og óásjálegur og stamaði.

Sandburg og Steinn

Bandaríska ljóðskáldið Carl Sandburg yrkir í kvæði sínu, „Gras“, sem hljóðar svo í þýðingu Magnúsar Ásgeirssonar:

 

Hlaðið upp valköst við Waterloo og Austerlitz,

verpið þá moldu og gefið mér tóm:

Ég er gras og ég græ yfir allt.

Og hlaðið þér líkunum hátt við Gettysburg

og hrúgið þeim í kös hjá Verdun og Ypres.

Verpið þau moldu og veitið mér tóm.

Tvö ár, tíu ár,

og ferðalangur spyr fylgdarmann:

Hvar erum við nú?

Hvaða staður er þetta?

Eg er gras.

Gefið mér tóm.

 

Einnig þýddi Páll V.G. Kolka kvæðið.

En 7. júní 1936 birtist í Alþýðublaðinu kvæði eftir Stein Steinarr undir heitinu „Gras“. Þar eru þessi vísuorð:

 

Ég er gras. – Og ég græ yfir spor ykkar.

Sendið milljónir manna út á vígvöllinn

hjá Verdun og Ypres,

hlaðið líkum hinna föllnu

í fjallháa hlaða:

10 ár, 50 ár, 100 ár –.

Og einhver vegfarandi horfir með ólundarsvip

út um gluggann á járnbrautarklefanum

og spyr:

„Hvar erum við nú?“

Ég er gras. – Og ég græ yfir spor ykkar.

 

Steinn lét þess þá ekki getið, að þetta var lausleg þýðing á kvæði Sandburgs. Það er efni í annan pistil að rekja eftirmálin.

(Þessi fróðleiksmoli birtist í sunnudagsblaði Moggans 15. apríl 2012 og er sóttur í nokkra staði í bók mína, Kjarna málsins. Fleyg orð á íslensku.)

Landsdómsmálið í Wall Street Journal

Miðvikudaginn 25. apríl 2012 birtist eftir mig grein í Wall Street Journal um nýgenginn dóm yfir Geir H. Haarde, fyrrverandi forsætisráðherra. Þar bendi ég á, hversu fáránlegur dómurinn virðist vera: Geir H. Haarde hélt ekki nógu marga fundi með ráðherrum sínum (sem margir hverjir voru alræmdir fyrir lausmælgi og hefðu sett allt á annan endann, hefðu þeir fengið einhverja nasasjón af erfiðleikunum, sem við var að glíma).

Ég vitna í rómverska skáldið Hóratíus um það, að fjöllin hafi tekið jóðsótt og hlægileg lítil mús fæðst. (Sama líking er raunar í dæmisögum Esóps.) Ekkert stendur efnislega eftir af landsdómsmálinu. Ofstækisfólkinu á þingi tókst ekki ætlunarverk sitt, en það var að gera Sjálfstæðisflokkinn opinberlega ábyrgan fyrir hinni alþjóðlegu lánsfjárkreppu, sem skall svo harkalega á Íslandi. 

Ég hugga ráðherrana núverandi með því, að þeir fá sennilega ekki sama dóm og Geir, að þeir haldi ekki nógu marga fundi. Mennirnir, sem nú sitja á ráðherrastólum, hafa einstaka ánægju af að hlusta á sjálfa sig tala og trúa því statt og stöðugt, að mál megi frekar leysa á fundum en með verðmætasköpun einstaklinganna úti í atvinnulífinu. Þeir verða dæmdir fyrir eitthvað allt annað en að halda ekki nógu marga fundi.