Tvö kvæði

Árið 1936, þegar nasisminn gekk ljósum logum um Norðurálfuna, orti norska skáldið Arnulf Øverland áhrifamikið kvæði, „Þú mátt ekki sofa!“ sem Magnús Ásgeirsson sneri á íslensku. Þar segir:

Þú mátt ekki hírast í helgum steini
með hlutlausri aumkun í þögn og leyni!

Vesturlandamenn verða að sögn skáldsins að standa sameinaðir í stað þess að falla sundraðir:

En hver, sem ei lífinu hættir í flokki,
má hætta því einn — á böðuls stokki.

Kvæði Øverlands hafði bersýnilega mikil áhrif á Tómas Guðmundsson, sem orti kvæðið „Heimsókn“ árið 1942, í miðju stríði:

Og vei þeim, sem ei virðir skáldskap þann,
sem veruleikinn yrkir kringum hann.

Niðurstaða Tómasar er afdráttarlaus:

Því meðan til er böl, sem bætt þú gast,
og barist var, á meðan hjá þú sast,
er ólán heimsins einnig þér að kenna.

Þessa dagana verður mér iðulega hugsað til kvæða þeirra Øverlands og Tómasar.

(Fróðleiksmoli í Morgunblaðinu 19. mars 2022.)