Jóhann Páll, haninn, vofan og hrossið

Jóhann Páll Árnason heimspekingur veitir mér ráð í tölvubréfi: „Þessi linnulausi hanaslagur þinn við vofu kommúnismans er ömurlegt sjónarspil, og heyrir undir það sem kallað er á ensku "flogging dead horses"; skynsamlegra væri að gera eitthvað til að tolla í tíðarandanum. Nú eru umbrotatímar í íslenzkum stjórnmálum, og ein af sennilegri útkomum sýnist mér vera endurnýjun Sjálfstæðisflokksins með tilstuðlan Viðreisnar og Pírata. Þá held ég að þið Davíð standið uppi sem einhvers konar Neanderdalsmenn frjálshyggjunnar, til athlægis og viðvörunar þeim sem kenningunni vilja beita af meiri dómgreind og verkkunnáttu. Væri ekki rétt að hugsa um endurhæfingu meðan tími er til?“

Jóhann Páll skiptir svo ört um líkingar, að lesandinn má hafa sig allan við. Fyrst er hanaslagur, en haninn verður allt í einu að vofu, hún breytist skyndilega í dautt hross, og loks birtist sjálfur tíðarandinn, der Zeitgeist, og fer svo hratt yfir, að við Neanderdalsmennirnir stöndum uppi öðrum til athlægis og hljótum að fara í endurhæfingu. Orðið „endurhæfing“ hljómar þó ískyggilega. Í kommúnistaríkjunum voru þeir, sem ekki hugsuðu eins og valdsmenn vildu, sendir í „endurhæfingu“, en það merkti linnulausa tilraun til að afmá einstaklingseðli þeirra og uppræta sjálfstæða hugsun. Og hvort sem við andstæðingar alræðis teljumst Neanderdalsmenn eða ekki, er hitt rétt, að við stöndum uppi, en féllum ekki kylliflatir eins og Jóhann Páll og fleiri gáfnaljós fyrir voldugustu alræðisstefnu tuttugustu aldar, sem olli dauða eitt hundrað milljón manna.

Ég skil vel, að gömlum marxista eins og Jóhanni Páli sárni, þegar saga kommúnismans er rifjuð upp. Hann kærir sig ekki um taka þátt í slíkri upprifjun. „Á ég að halda ljósi að minni smán?“ spyr Jessíka í Kaupmanni í Feneyjum. Þeir, sem héldu á lofti minningunni um fórnarlömb nasismans, fengu oft að heyra, að óþarfi væri að vekja upp gamla drauga. Þær úrtöluraddir eru þagnaðar. En ekki ber síður að halda á lofti minningunni um fórnarlömb kommúnismans. Þótt þjóðir Austur-Evrópu hafi hrundið kommúnismanum af höndum sér og hann ummyndast í eitthvað annað í Rússlandi og Kína, eru tvö kommúnistaríki eftir, Norður-Kórea og Kúba. Og þótt vofa kommúnismans gangi ekki lengur ljósum logum um Evrópu, er hún á kreiki á meðal kennaraliðsins í vestrænum háskólum. Kapítalisminn hefur unnið mestallan heiminn, svo að alþýða manna hefur týnt hlekkjum fátæktar og kúgunar. En áreiðanlega eru til einhverjir, sem reiðubúnir væru að smíða nýja hlekki.

(Fróðleiksmoli í Morgunblaðinu 5. mars 2016.)

Furðuleg ummæli Þorvalds Gylfasonar

Már Guðmundsson seðlabankastjóri bendir á það, að skuldir þjóðarbúsins hafa minnkað stórlega og ríkið er að verða skuldlaust, eins og það var fyrir 2007. Þá skrifar Þorvaldur Gylfason prófessor á Facebook síðu sína:

Seðlabanki eða spaugstofa? Íslendingar hlupu frá himinháum skuldum við útlendinga. Þá getur nú varla talizt fara vel á því að berja sér á brjóst og segjast vera í toppmálum.

Íslendingar? Bankarnir voru einkafyrirtæki. Viðskipti þeirra og viðskiptavina þeirra voru einkamál þessara tveggja aðila. Uppgjör skulda þeirra er í rauninni úrlausnarefni skiptaráðenda og kröfuhafa, þótt auðvitað yrði ríkið að hafa hönd í bagga með þessu. Íslenska ríkið stofnaði nýja banka á rústum hinna gömlu og flutti eignir og skuldir yfir í þá. Þetta var allt gert samkvæmt lögum. Neyðarlögin frá 6. október 2008 hafa til dæmis verið staðfest af Hæstarétti og dómstólum erlendis. 

Þorvaldur er bersýnilega við sama heygarðshornið og þegar hann vildi, að íslenskir skattgreiðendur tækju að sér skuldir einkafyrirtækis, Landsbankans, af því að það væri siðferðilega rétt að gera það. Hann skrifaði 25. júní 2009 í Fréttablaðið:

Hugsum okkur, að úr því fengist skorið fyrir rétti, að Íslendingum bæri ekki lagaskylda til að greiða IceSave-ábyrgðirnar. Myndu Bretar þá með fulltingi annarra Evrópuþjóða falla frá kröfum sínum á hendur Íslendingum? Svarið er nei, ekki endilega. Krafa Breta væri þá siðferðileg frekar en lagaleg. … Bankastjórarnir sögðust hafa ríkisábyrgð. Stjórnvöld sögðust fram að hruni mundu styðja við bankana, ef á þyrfti að halda. Viðskiptavinir Landsbankans á Bretlandi voru því í góðri trú. Þess vegna kunna Bretar og aðrir að líta svo á, að Íslendingum beri siðferðileg skylda til að axla ábyrgð á Landsbankanum hvað sem lögunum líður.

Þegar Þorvaldur var spurður á Beinni línu DV 21. mars 2013, hvort hann teldi enn siðlaust að hafa ekki greitt Icesave-kröfu Breta og Hollendinga, svaraði hann:

Ég kannast ekki við neitt siðleysistal í sambandi við Icesave-málið. Málið snerist um ólíkt áhættumat. Sumir töldu líkt og ríkisstjórnin og vænn hluti stjórnarandstöðunnar á þingi öruggara að ganga að samningum, aðrir ekki. Eðlilegt var, að kjósendur afgreiddu málið í þjóðaratkvæðagreiðslu. Málið fékk á endanum farsælar lyktir fyrir Íslendinga, þegar dómur féll Ísendingum í vil. Sumum kom dómurinn á óvart, öðrum ekki. Flókin dómsmál eru oft þess eðlis, að ágreiningur um þau er eðlilegur.

Þorvaldur fór í framboð 2013 til að tryggja, að stjórnarskráin, sem hann samdi með nokkrum söngfélögum sínum, hlyti staðfestingu þjóðarinnar. Hann fékk 2,45% atkvæða. Ég spái því, að hann fengi enn lægra hlutfall, færi hann í framboð þessum skoðunum sínum til stuðnings.