Góð saga er alltaf sönn

Kong_Christian_10Tveir fróðir menn hafa skrifað mér um síðasta pistil minn hér í blaðinu, en hann var um fræga sögu af orðaskiptum Kristjáns X., konungs Íslands og Danmerkur, og Jónasar Jónssonar frá Hriflu dómsmálaráðherra á steinbryggjunni í Reykjavík 25. júní 1930. Dóttursonur Jónasar, Sigurður Steinþórsson, segir afa sinn hafa sagt sér söguna svo: Konungur hafi spurt: „Så De er Islands lille Mussolini?“ Jónas hafi svarað: „I Deres rige behøves ingen Mussolini.“ Er sagan í þessari gerð mjög svipuð þeirri, sem við Guðjón Friðriksson höfum sagt í bókum okkar. Í pistli mínum rifjaði ég upp, að Morgunblaðið hefði véfengt söguna og sagt hið snjalla tilsvar Jónasar tilbúning hans. Sigurður bendir réttilega á, að Morgunblaðið fjandskapaðist mjög við Jónas um þær mundir, svo að það væri ekki áreiðanleg heimild.

Best finnst mér að vísu sagan vera eins og Ludvig Kaaber sagði hana dönskum blaðamanni eftir Jónasi þegar í ágúst 1930, og hefur hún það einnig sér til gildis, að viðtalið við Kaaber er samtímaheimild. Samkvæmt henni sagði konungur við Jónas á steinbryggjunni: „Der har vi vor islandske Mussolini?“ Þá svaraði Jónas: „En Mussolini er ganske unødvendig i et land, der regeres af Deres Majestæt.“  Góð saga er alltaf sönn, því að hún flytur með sér sannleik möguleikans. Ekki verður afsannað, að Jónas hafi sagt þetta, og vissulega gæti hann hafa sagt þetta. Tilsvarið er honum líkt.

Konungur var oft ómjúkur í orðum og virðist hafa lagt fæð á Jónas (sem var eindreginn lýðveldissinni). Hinn maðurinn, sem skrifaði mér, Borgþór Kærnested, hefur kynnt sér dagbækur konungs um Ísland. Hann segir konung hafa veitt náfrænda Tryggva Þórhallssonar og mági, Halldóri Vilhjálmssyni á Hvanneyri, áheyrn vorið 1931 og þá beðið hann að skila því til Tryggva að skipa Jónas ekki aftur ráðherra. (Jónas hafði vikið tímabundið úr ríkisstjórn eftir þingrofið það ár.) Ekki varð úr því, og þegar Jónas var skipaður aftur ráðherra, færði konungur í dagbók sína: „Menntamálaráðherra Íslands, Jónas Jónsson, mætti í áheyrn hjá mér. Ég byrjaði á að fagna komu hans og að það hefði glatt mig að geta skipað hann aftur í stöðu menntamálaráðherra Íslands.“

Verður fróðlegt að lesa væntanlega bók Borgþórs um samskipti konungs og Íslendinga.

(Fróðleiksmoli í Morgunblaðinu 21. september 2019.)


« Síðasta færsla | Næsta færsla »

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband