Hvers vegna gelti hundurinn ekki?

Í smásögu um leynilögreglumanninn Sherlock Holmes, Silver Blaze, sem hlotið hefur heitið Verðlauna-Blesi á íslensku, hverfur verðmætur veðreiðahestur um nótt. Holmes hefur orð á því við fákænan lögregluþjón, að framferði varphundsins í hesthúsinu um nóttina hafi verið merkilegt. En hundurinn gerði ekkert um nóttina, segir lögregluþjónninn undrandi. Það er einmitt það, sem er sérstakt, svarar Holmes. Skýringin var auðvitað, að hundurinn þekkti manninn, sem rændi hestinum.

Mér datt þessi saga í hug um daginn, þegar ég rifjaði upp skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis um bankahrunið 2008. Þar er ekki síður merkilegt, hverju er sleppt, en hvað er tekið með. Af mörgu er að taka, en eitt dæmi er, að þar er ekki sagt efnislega frá fundi, sem fjórir ráðherrar héldu um vanda bankanna 7. ágúst 2008 með fjórum hagfræðingum, Friðrik Má Baldurssyni, Gauta B. Eggertssyni, Má Guðmundssyni og Jóni Þór Sturlusyni.

Þar lögðu þeir Friðrik Már, Gauti og Már allir til (samkvæmt minnisblaði Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur), að ríkið reyndi að bjarga bönkunum. Þeir voru um þetta ósammála seðlabankastjórunum þremur, sem töldu fall bankanna líklegt og þá væntanlega óviðráðanlegt, en ríkið yrði þá aðallega að lágmarka skuldbindingar sínar og gæta hags innstæðueigenda. Upplýsingar um þessar fráleitu hugmyndir hagfræðinganna komu ekki fram fyrr en í landsdómsmálinu 2012.

Hvers vegna var ekki rætt um þessar tillögur í skýrslu Rannsóknarnefndarinnar frá 2010, þó að fundarins sé getið í 6. bindi? Vildu nefndarmenn hlífa hagfræðingunum við því að birta þessar upplýsingar, sem voru óþægilegar fyrir þá í ljósi eftirleiksins? Gauti hafði skrifað í blöð til varnar einum nefndarmanninum, Sigríði Benediktsdóttur, eftir að hún hafði í upphafi rannsóknarinnar tilkynnt í bandarísku stúdentablaði, að kenna mætti „tómlátu andvaraleysi“ Seðlabankans og Fjármálaeftirlitsins um bankahrunið, og þannig orðið vanhæf til að rannsaka það. Már var skipaður seðlabankastjóri í júní 2009 og réð Sigríði í bankann 2012. Þarf einhvern Sherlock Holmes til að skýra málið?

(Fróðleiksmoli í Morgunblaðinu 18. september 2021.)