Hvers vegna breytti NASA tölum veðurstofunnar?

Ég benti hér í gær á, að bandaríska geimferðastofnunin, NASA, sem safnar skipulega upplýsingum um veður, hefur breytt tölum frá veðurstofunni íslensku um hitafar í Reykjavík á tuttugustu öld. Það hefur ýmsar afleiðingar.

Þetta sést vel á eftirfarandi mynd af heimasíðu Ágústs H. Bjarnasonar verkfræðings. Tölur veðurstofunnar eru notaðar í efsta línuritinu til hægri. Þar er hallastuðullinn nálægt því að vera enginn (beina línan, sem er næst því að lýsa þróun talnanna). Þegar það línurit er skoðað, virðist hlýnun í Reykjavík á tuttugustu öld hafa verið einhver, en þó óveruleg.

Hinar breyttu eða „leiðréttu“ tölur NASA eru notaðar í næsta línuriti fyrir neðan. Þar er hallastuðullinn miklu brattari. Þegar það línurit er skoðað, virðist hlýnun í Reykjavík á tuttugustu öld hafa verið talsverð.

Á þriðja og neðsta línuritinu til hægri sjást beint breytingarnar, sem NASA gerði á tölum veðurstofunnar. Þar eru tölur um hitastig fyrst lækkaðar lítillega, síðan hækkaðar (svo að frostaveturinn mikli 1918 hverfur), síðan lækkaðar aftur og það talsvert (svo að hlýindaskeiðið um og eftir 1940 hverfur líka), en loks hækkaðar.

Ljóst er, að enginn starfsmaður NASA hefur setið sveittur við að breyta tölunum, enda eru þær ættaðar frá annarri bandarískri stofnun. Þær hafa verið settar inn í forrit, sem leiðréttir sjálfkrafa, og að baki þessu forriti hljóta að vera niðurstöður (eða hugsanlega ágiskanir) vísindamanna um kerfisbundna skekkjuvalda í hitafarsmælingum eða tilviljunarkenndar og þó auðgreinanlegar skekkjur, sem leiðrétta þurfi fyrir.

Í úrvinnslu tölulegra gagna eru slíkar leiðréttingar oft nauðsynlegar. Hráar tölur þarf stundum að matreiða, svo að þær verði meltanlegar. En í þessu dæmi skil ég þær ekki. Nú hefur Íslendingum til dæmis fjölgað talsvert frá því um miðja öldina og byggð þést, sérstaklega í Reykjavík. Hefði þá ekki frekar átt að færa tölurnar frá þeim tíma í Reykjavík eitthvað niður á við — en ekki upp á við eins og NASA gerði — til að leiðrétta fyrir hitanum af fólkinu og starfsemi þess?

Og var frostaveturinn mikli 1918 svo tilviljunarkenndur, að hann skekki og trufli heildarmyndina? Það er hugsanlegt. En hið sama er ekki að segja um hlýindin í Reykjavík um og eftir 1940.

Aðalatriðið er þó það, að eftir leiðréttingarnar er hallastuðullinn brattur. Talsvert hefur samkvæmt því hlýnað í Reykjavík á tuttugustu öld. Þá hafa vísindamenn NASA og annarra erlendra stofnana með breytingum sínum einmitt fundið það, sem þeir leituðu að: enn einu dæminu um hlýnun jarðar. Skyldi forritið hafa sömu áhrif á allar aðrar tölur, sem stofnuninni berast af hinum ólíkustu stöðum?