Rétturinn til að kjósa

Ég hef kosið í þjóðaratkvæðagreiðslunni. Ég sagði nei við því, að lög þau, sem heimiluðu fjármálaráðherra að veita ríkisábyrgð á hugsanlegum skuldum Tryggingarsjóðs innstæðueigenda og fjárfesta við bresk og hollensk stjórnvöld, héldu gildi sínu.

Ég kýs alltaf, þegar ég má við því. Til dæmis tók ég þátt í forsetakjöri sumarið 2004, en skilaði auðu, því að mér leist ekki á neinn kostinn, sem þá var í boði. Ég kýs, af því að mér er ánægja að því að búa í lýðræðisríki.

Vitaskuld má ofmeta lýðræðið. Sum mál eru ekki til þess fallin að láta greiða um þau atkvæði, og engin trygging er fyrir því, að skoðun sé skynsamleg, af því að flestir hafi hana. Þótt meiri hlutinn hafi ekki alltaf rangt fyrir sér, eins og Ibsen segir í Þjóðníðingnum, hefur meiri hlutinn ekki heldur alltaf rétt fyrir sér.

Lýðræðið er samt hemill valdbeitingar. Meginkosturinn við lýðræðið er, að losna má við valdhafana — eða eins og í þessari atkvæðagreiðslu ógilda ákvarðanir þeirra — án þess að þurfa að skjóta þá, eins og Vilmundur landlæknir Jónsson komst hnyttilega að orði (en líklega sótti hann þá speki til Clements Attlees, leiðtoga breska Verkamannaflokksins).

Furðulegt er, þegar ráðherrar vinstristjórnarinnar segja þessa atkvæðagreiðslu marklausa. Hún snýst einmitt um að ógilda rangar ákvarðanir þeirra. Þótt sjálfir hafi ráðherrarnir viðurkennt, að ákvarðanirnar voru rangar (því að völ er á betri samningum að þeirra sögn við Breta og Hollendinga), standa þær enn. Lögin, sem heimiluðu fjármálaráðherra að veita ríkisábyrgðina, eru enn í gildi.

Brýnt er að fella þau úr gildi. Íslendingar eiga ekki að greiða skuldir óreiðumanna.

Samfylkingin bregst

Jóhanna Sigurðardóttir, forsætisráðherra og leiðtogi Samfylkingarinnar, ætlar að sitja heima, en kjósa ekki gegn Icesave-samningnum, sem Bretar og Hollendingar þröngvuðu henni til að samþykkja, en eru nú reiðubúnir til að endurskoða Íslendingum í hag. Þetta eru mikil mistök.

Það skilja allir, að stundum þarf að gera fleira en gott þykir. Hitt er lítt skiljanlegt, þegar menn gera illa nauðsyn að dygð. Hvers vegna getur Jóhanna ekki viðurkennt, að þetta voru nauðungarsamningar?

Bretar og Hollendingar eru vissulega miklu voldugri þjóðir en við, svo að auðvitað þarf að semja við þá. En íslenskur almenningur á ekki að greiða skuldir óreiðumanna. Evrópskir ráðamenn hafa líka viðurkennt, að reglur EES gilda ekki um allsherjarbankahrun. Í þriðja lagi er það ekki hagur þessara stórþjóða að knýja vinveitta smáþjóð í nágrenninu í þrot vegna skuldar, sem hún stofnaði ekki til. Enn fremur eiga Bretar sjálfir mikla sök á því með framgöngu sinni í hruninu, hversu illa fór.

Árið 1901 áttu Íslendingar í deilu við Dani um heimastjórn. Skyndilega létu Danir undan og sendu Íslendingum tvö tilboð, og var annað hagstæðara, um heimastjórn og sérstakan ráðherra í Reykjavík. Þá gerði Valtýr Guðmundsson, sem staðið hafði næstur ráðherradómi allra Íslendinga, mikil mistök. Hann vildi taka óhagstæðara tilboðinu, af því að það hentaði honum sjálfum betur. (Hann vildi sitja í Kaupmannahöfn, ekki Reykjavík.) Afleiðingin varð, að hann náði aldrei þeim frama, sem hann verðskuldaði vegna afburðahæfileika, og flokkur hans sundraðist.

Jóhanna Sigurðardóttir er ekki jafnmiklum hæfileikum búin og Valtýr Guðmundsson. En hún gerir sams konar mistök í þetta skipti. Hún vill ekki segja afdráttarlaust nei við óhagstæðara tilboðinu, þótt komið sé fram hagstæðara tilboð (jafnvel að hennar eigin sögn). Í Samfylkingunni er margt gott og gegnt hæfileikafólk. En ef flokkurinn á að eiga sér lífs von, þá verður hann að vera íslenskur flokkur. Höfuðborg okkar heitir Reykjavík, hvorki Kaupmannahöfn né Brüssel.