„Pólska leiðin“

Margir Íslendingar eru skiljanlega reiðir vegna bankahrunsins. Þótt lánsfjárkreppan hafi verið alþjóðleg, er ljóst, að íslenskir bankamenn fóru glannalega. Þeir voru of háðir eigendum sínum. Í kringum Jón Ásgeir Jóhannesson, stærsta skuldunaut bankanna, var riðið þétt net sýndarfyrirtækja og málamyndasamninga. Eftir sigur hans í átökunum um fjölmiðlafrumvarpið 2004 virtist hann vera ósnertanlegur, hafinn yfir lög.

Stjórnvöld bera líka einhverja ábyrgð. Leiðtogar stjórnarflokkanna tveggja 2007–2008 tóku sex sinnum á móti Davíð Oddssyni seðlabankastjóra til að hlusta á viðvaranir hans, en höfðust ekki að, eins og greint er frá í skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis á bankahruninu. Fjármálaeftirlitið hafði bersýnilega ekki heldur burði til að gegna lögmæltu hlutverki sínu.

Hitt er verra, þegar eftiráspekingar nota tækifærið til að ala á sjúklegu hatri og reyna að rjúfa öll grið. Einn þeirra er Þorvaldur Gylfason prófessor, sem lagði til í Silfri Egils síðastliðinn sunnudag, að „pólska leiðin“ yrði farin á Íslandi. Hún væri fólgin í því að svipta ýmsa fyrrverandi ráðherra og alþingismenn eftirlaunum.

Þorvaldur líkir með þessu framferði kommúnistaflokksins í Póllandi við hegðun (eða öllu heldur aðgerðaleysi) sumra íslenskra stjórnmálamanna. Þetta er fráleitt. Í Svartbók kommúnismans, sem ég þýddi og kom út hjá Háskólaútgáfunni haustið 2009, er sérstakur kafli um framferði pólskra kommúnista, sem skýrir, hvers vegna ekki var talið eðlilegt, að ýmsir opinberir starfsmenn úr þeirra röðum nytu eftirlauna.

Pólski kommúnistaflokkurinn hrifsaði völdin til sín 1945 í skjóli Rauða hersins rússneska. Hann iðkaði frá upphafi víðtæk kosningasvik, fjöldahandtökur, pyndingar og önnur mannréttindabrot. Tugþúsundir stjórnarandstæðinga voru handteknir. Sýndarréttarhöld fóru fram eins og í Ráðstjórnarríkjunum. Öflug leynilögregla hafði nánar gætur á fólki. Raunalegar lýsingar eru í Svartbók kommúnismans á hlutskipti saklausra manna eins og Kozimierz Moczarski, Witolds Pilecki og Andrzejs Staszek.

Þótt kommúnistar linuðu nokkuð tökin eftir lát Stalíns 1953, voru stjórnmálafangar enn um þrjátíu þúsund árið 1955. Leynilögreglan reið þétt net uppljóstrara, stundaði hleranir og gægðist í einkabréf. Þeir, sem leyfðu sér að láta í ljós gagnrýni, misstu starfið eða lentu í fangelsi. Reynt var að berja Kaþólska kirkjuna niður með öllum ráðum, og prestar hennar voru jafnvel myrtir. Kommúnistar nýttu sér einnig landlægt Gyðingahatur. Verkamenn, sem þóttu óþægir í taumi, voru látnir fara í gegnum „heilsubótargöngin“, en það voru tvær raðir lögreglumanna, sem börðu þá með kylfum. Linntu þessum ósköpum ekki fyrr en upp úr 1986, þegar kommúnistar sáu sér þann kost vænstan að reyna að semja við andstæðinga sína. Eftir 1989 hrökkluðust þeir frá völdum og skildu eftir sárar minningar.

Hvað er sambærilegt á Íslandi við þetta framferði pólskra kommúnista? Öflugur stjórnmálamaður, sem naut mikils trausts, var hér forsætisráðherra 1991–2004 í krafti þingmeirihluta. Jafnvel núverandi forsætisráðherra, Jóhanna Sigurðardóttir, hefur hrósað honum fyrir gott samstarf. Í tíð hans voru sett stjórnsýslulög og upplýsingalög, sem veittu fólki ríkari vernd en áður. Andstæðingar hans voru ekki veikari en svo, að einn þeirra, Jón Ásgeir Jóhannesson, varð á því tímabili ríkasti maður landsins, annar, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, borgarstjóri, hinn þriðji, Ólafur Ragnar Grímsson, forseti.

Það er móðgun við hin fjölmörgu fórnarlömb kommúnismans í Póllandi, — við þá Moczarski, Pilecki, Staszek og marga aðra, — að tala um íslenska þingmenn í sömu andrá og pólska kommúnista. Það er líka móðgun við alla upplýsta Íslendinga. Þótt sumir hafi vissulega misst stjórn á sér eftir bankahrunið, á það ekki við um alla.

Eru mennirnir ekki læsir?

Ég bloggaði um það fyrir skömmu, að Rannsóknarnefnd Háskólans hefði ekki gert athugasemdir við tvær athafnir Davíðs Oddssonar seðlabankastjóra, sem spunameistarar Samfylkingarinnar höfðu óspart deilt á. Önnur var hið fræga Kastljóssviðtal við hann í upphafi bankahrunsins, hitt var lán Seðlabankans til viðskiptabankanna.

Einn af spunameisturum Samfylkingarinnar, Gauti B. Eggertsson, ræðst harkalega á mig á bloggi sínu fyrir þetta. Ég fari rangt með, afneiti sannleikanum. Talar hann jafnvel um sérhannaðan veruleika minn í því sambandi. Egill Helgason tekur undir þetta af mikilli velþóknun á bloggi sínu.

Þeir benda á, að margt sé skrifað um lán Seðlabankans til viðskiptabankanna í skýrslunni. En eru mennirnir ekki læsir? Rannsóknarnefndin gerði ekki athugasemdir við þessar athafnir Davíðs, talaði ekki um vanrækslu í því sambandi. Við það átti ég, eins og augljóst er af samhenginu. Ég var að ræða um niðurstöður í skýrslunni, ekki hugleiðingar einstakra nefndarmanna (eða starfsfólks nefndarinnar).

Rannsóknarnefndin gerði aðeins athugasemdir við tvær embættisfærslur Davíðs Oddssonar (og hinna tveggja seðlabankastjóranna), að Icesave-reikningar Landsbankans skyldu ekki vera stöðvaðir og að rétt eyðublöð hefðu ekki verið fyllt út, þegar ríkið gerði kauptilboð í Glitni. Ég svaraði því til á bloggi mínu, að fyrri athugasemdin væri röng, því að Seðlabankinn hafði ekki haft valdheimildir til þessa, en hin síðari væri svo smávægileg, að ekki væri orð á gerandi.

Gauti B. Eggertsson og Egill Helgason verða að gera það upp við sig, hvort þeir vilja vera spunameistarar Samfylkingarinnar eða óháðir einstaklingar og álitsgjafar. Þeir fá auðvitað meira klapp á bakið, velji þeir fyrrnefnda hlutverkið, en þeim líður betur til langs tíma litið og misstíga sig síður, velji þeir hið síðara.

Skattalækkanirnar voru skynsamlegar

Steingrímur J. Sigfússon hefur farið mikinn gegn skattalækkunum fyrrverandi ríkisstjórnar. „Þeir lækkuðu skattana í þenslunni,“ æpir hann með hneykslunarsvip. Á bak við það er líklega sú kenning um hagstjórn, að hækka eigi skatta í þenslu til að draga úr henni og lækka þá í samdrætti til að vinna á móti honum.

Af hverju lækkar Steingrímur J. þá ekki skatta frekar en hækkar?

Ég er hins vegar annarrar skoðunar um skattalækkanir síðustu ríkisstjórnar (og þá ég við þá, sem sat nær óslitið undir forystu Sjálfstæðisflokksins frá 1991). Þær voru ekki aðgerðir í hagstjórn, heldur tilraun til að skila almenningi hluta af sjálfsaflafé hans, sem haft hafði verið af honum ranglega.

Ríkið tók of mikið af einstaklingunum fyrir 1991. Þess vegna voru skattalækkanirnar nauðsynlegar.

En þær voru líka skynsamlegar af ýmsum ástæðum. Ein ástæðan er sú, sem ég skýri nánar í nýútkominni bók minni, Áhrif skattahækkana á hagvöxt og lífskjör, að skattstofninn stækkar við skattalækkanir, og vinnur það á móti tekjumissi ríkisins af slíkum skattalækkunum. Skattstofninn stækkar aðallega af tveimur ástæðum. Skattskil verða betri, menn svíkja síður undan skatti, og framboð þeirrar vöru eða þjónustu, sem skattar lækka á, eykst.

Eitt dæmið, sem ég tek í bók minni, er af húsaleigu. Framboð leiguhúsnæðis jókst stórlega, þegar skattur lækkaði á húsaleigutekjum (úr hinu sama og á launatekjum í hið sama og af fjármagnstekjum). Jafnframt bötnuðu skattskil. Eftir nokkur ár voru tekjur ríkisins af húsaleigutekjum einstaklinga orðnar jafnmiklar og þær höfðu áður verið, þótt skatturinn af þeim hefði farið úr um 47% niður í 10%.

Mikilvægasta dæmið er þó vinnuafl. Eins og Edward Prescott, Nóbelsverðlaunahafi í hagfræði, hefur sýnt fram á, eykst framboð vinnuafls við skattalækkanir og minnkar að sama skapi við skattahækkanir. Á venjulegu mannamáli merkir þetta: Menn vinna meira, ef þeir fá sjálfir að njóta þess. Þeir vinna minna, ef ríkið nýtur þess aðallega í stað þeirra sjálfra.

Skattalækkanir hafa því þau langtímaáhrif, að menn gera meira, skapa meira, vinna meira, og það er æskilegt, vegna þess að við það stækkar þjóðarauðurinn og tækifærum fjölgar. Þeir, sem ekki vilja vinna, þurfa auðvitað ekki að kvarta, því að þeirra hlutur rýrnar ekki. Hinir, sem vilja vinna, fá að gera það, og það er alls staðar æskilegt.

Skattalækkanirnar 1991–2007 voru þess vegna tímabærar. Skattalækkanir verða tímabærar, uns ríkið hefur smækkað niður í það, sem það er til dæmis í Sviss (um 30% af landsframleiðslu).

Fróðlegt í skýrslunni

Margt er fróðlegt í skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis. Þar er leitt í ljós, svo að ekki verður um villst, að fámennur hópur ævintýramanna náðu tökum á íslensku bönkunum um og eftir 2004 og soguðu þaðan út fé í misjafnlega skynsamlegar fjárfestingar. Þessi hópur var undir forystu Jóns Ásgeirs Jóhannessonar í Baugi. Hann var höfuðpaurinn.

Skýrsluhöfundar lögðust hins vegar í undarlega smásjárskoðun á embættisfærslum Davíðs Oddssonar seðlabankastjóra, enda dundu á þeim áskoranir leynt og ljóst um að finna eitthvað misjafnt um hann.

Önnur athugasemd þeirra við athafnir Davíðs og félaga hans í Seðlabankanum er beinlínis röng. Þeir telja, að Seðlabankinn hefði átt að stöðva Landsbankann, þegar hann færði út kvíarnar með stofnun Icesave-reikninganna. Seðlabankinn hafði enga lagaheimild til þess, eins og er rækilega útskýrt í svari Davíðs Oddssonar, sem aðgengilegt er á Netinu (en er af einhverjum ástæðum ekki prentað með sjálfri skýrslu Rannsóknarnefndarinnar).

Hin athugasemd þeirra er svo smávægileg, að ekki var orð á gerandi. Hún er, að ekki hafi verið fyllt út rétt eyðublöð, þegar ríkið gerði með milligöngu Seðlabankans kauptilboð í flest hlutabréf Glitnis í upphafi bankahrunsins.  Á sama tíma voru fjármálaráðherra og seðlabankastjóri Bandaríkjanna að ausa fé í bankana þar vestra. Þá skipti máli að taka ákvarðanir hratt og örugglega. Halda einhverjir, að þar hafi verið aðalatriðið, hvaða eyðublöð voru fyllt út?

Ég fylgdist vel með athöfnum og embættisfærslu Davíðs Oddssonar næstu tvö ár á undan hruninu, enda sat ég þá í bankaráði Seðlabankans. Það var beinlínis sorglegt að sjá, hvernig menn daufheyrðust við endurteknum viðvörunum hans, sem hann hafði þó ekkert vald til að fylgja eftir, enda hafði Fjármálaeftirlitið verið fært undan Seðlabankanum. Rannsóknarnefndin hefði verið sanngjarnari, ef hún hefði metið það við Davíð, að hann var eini maðurinn í trúnaðarstöðu, sem varaði við, í stað þess að leggjast í smásjárskoðun á embættisfærslum hans.

En fróðlegt er að sjá, hvað skýrsluhöfundar gera ekki athugasemdir við. Í heilt ár hafa spunameistarar Samfylkingarinnar sagt, að frægt Kastljóssviðtal við Davíð hafi sett hrunið af stað og spillt fyrir málstað Íslendinga í Bretlandi. Nefndin tekur ekki undir þá skýringu.

Jafnframt hafa tveir ungir og hrokafullir hagfræðingar, þeir Jón Steinsson og Gauti B. Eggertsson, haldið því fram í síbylju, að Davíð hafi gert Seðlabankann gjaldþrota með gáleysislegum útlánum til viðskiptabankanna (þótt Jón Steinsson hefði raunar beðið um það opinberlega fyrir hrun, að Seðlabankinn slakaði á veðhæfiskröfum!). Nefndin tekur ekki undir þá kenningu.

Stundum er þögnin fróðleg. 

Tekjutenging og jafnaðarstefna

Háskólamenn héldu í síðustu viku fundaröð um skýrslu Rannsóknarnefnar Háskólans. Í henni endurtóku sumir þeirra margt það, sem þeir sögðu fyrir hrun, í stað þess að greina skýrsluna og niðurstöður hennar. Einn þeirra er Stefán Ólafsson félagsfræðiprófessor. Í erindi sínu á föstudaginn sagði hann, að afnema þyrfti eða minnka tekjutengingar bóta. Þetta hefur hann margsagt áður, jafnvel þrástagast á, en ég kem ekki auga á neitt samband þessarar hugmyndar og niðurstaðna skýrslunnar.

Hvað sem því líður, er vert að benda á, að slík aðgerð gengur þvert á jafnaðarstefnu. Hvað er tekjutenging bóta? Hún er, að þeir, sem meira hafa, fá minni bætur, jafnvel engar. Þetta tel ég eðlilegt. Bætur frá hinu opinbera eiga aðeins að renna til þeirra, sem þeirra þurfa. Við eigum ekki að bæta kjör ríks ellilífeyrisþega eða auðugra foreldra ungra barna með almannafé. Þetta fólk getur séð um sig sjálft.

Þess í stað eigum við að verja því fé, sem til ráðstöfunar er í bætur og er eðli málsins samkvæmt alltaf takmarkað, til að bæta kjör þeirra, sem eiga undir högg að sækja af einhverjum ástæðum, hafa til dæmis lent milli stafs og hurðar í lífeyrissjóðum eða geta ekki unnið vegna sjúkdóma.

Í stórum dráttum hefur þessi leið verið farin á Íslandi. Þeir, sem fátækastir eru, hafa fengið ríflegri bætur hér en annars staðar á Norðurlöndum, eins og ég sýni í nýútkominni bók minni, Áhrif skattahækkana á hagvöxt og lífskjör. Til dæmis býr einstæð móðir með börn við miklu rausnarlegri aðstoð á Íslandi en í Svíþjóð, draumríki jafnaðarmanna. Í Svíþjóð eru sömu bætur greiddar með öllum börnum, óháð efnahag og hjúskaparstöðu foreldra.

Lífeyrisþegar hafa líka verið með hærri tekjur að meðaltali á Íslandi en annars staðar á Norðurlöndum (þrátt fyrir fullyrðingar Stefáns Ólafssonar um hið gagnstæða), af því að þeim er mörgum ekki bannað að vinna, þótt þeir séu komnir á lífeyrisaldur (eins og tíðkast víða annars staðar), auk þess sem íslensku lífeyrissjóðirnir voru mjög öflugir og verða vonandi aftur, þegar atvinnulífið hjarnar við.

Hvers vegna vill Stefán Ólafsson afnema eða minnka tekjutengingar bóta? Það er af sömu ástæðu og sænskir jafnaðarmenn vildu, að allir fengju bætur, líka þeir, sem ekki þurftu á þeim að halda. Það er vegna þess, að hann vill meira vald, umfangsmeira ríki. Það á að múta öllum til að styðja velferðarríkið, gera alla að bótaþegum, gera alla háða ríkinu, en ríkisvaldið á síðan að leggja í hendurnar á mönnum eins og honum, sem eru liprir í talandanum, þótt þeir skapi engin raunveruleg verðmæti.

Þegar ég hlusta á Stefán Ólafsson og aðra Samfylkingarmenn á mínum ágæta vinnustað, get ég ekki að því gert,, að mér dettur í hug vísa Davíðs:

Því betur unir fólk sínum fjötrum
sem fleiri klæðast andlegum tötrum,
og allt, sem verður á borðin borið,
skal brennt og malað og klippt og skorið.

Hvers vegna svarar Jón Ásgeir ekki?

Tilefni Baugsmálsins fræga á sínum tíma var, að samstarfs- eða umboðsmaður Baugsfeðga í Bandaríkjunum, Jón Gerald Sullenberger, taldi Jón Ásgeir Jóhannesson sýna sér og fjölskyldu sinni óvirðingu. Vildi hann gjalda líku líkt og kærði Jón Ásgeir fyrir ýmsa gjörninga (sem Jón Gerald hafði sjálfur komið nærri) til íslensku lögreglunnar, en vann með glæsibrag málið, sem Jón Ásgeir höfðaði gegn honum úti í Bandaríkjunum.

Menn geta deilt um það, hvort Baugsdómurinn, sem féll eftir mörg ár, var of mildur og hvaða áhrif það hafi haft á hegðun auðmannanna, sem hér réðu flestu frá 2004. En tilefni Baugsmálsins var þetta og gat ekki einfaldara og auðskiljanlegra verið. Furðulegt er, hvernig þeir Baugsfeðgar hafa reynt að snúa því upp á Davíð Oddsson og jafnvel Björn Bjarnason (sem var ekki einu sinni dómsmálaráðherra, þegar það hófst).

Fyrir skömmu birti Jón Ásgeir hér á Pressunni mikla grein gegn Agnesi Bragadóttur. Hann er því að minnsta kosti með pennann á lofti þessa dagana. En hvers vegna svarar hann þá ekki nokkrum spurningum, sem Jón Gerald Sullenberger hefur spurt hann opinberlega? Ég skal rifja þær hér upp (teknar orðrétt frá Jóni Gerald):

1. Arðgreiðslur til þín og fjölskyldu þinnar undanfarin 5 ár úr íslenskum eignarhaldsfélögum nema mörg þúsund milljónum króna – þetta eru raunverulegir peningar sem voru greiddir til þín úr íslenskum bönkum. Skv. seinasta ársreikningi Gaums nam innleystur hagnaður hluthafa Gaums (þ.e. þú og fjölskylda þín) þúsundum milljóna króna. Hvar eru þessir fjármunir í dag?
2. Arðgreiðslur úr eignarhaldsfélögum eiginkonu þinnar nema einnig mörg þúsund milljónum króna undanfarin ár. Í september 2008 – korteri fyrir hrun – greiðir bara eitt félaga hennar, ISP ehf., henni 300 milljón krónur í arð, skv. opinberum ársreikningi. Hvar eru þessir fjármunir?
3. Ertu tilbúinn að upplýsa hvaða eignir þú geymir í félögum þínum í Lúxemborg – þau skipta tugum en ég spyr þig bara um þessi til að spara plássið: Purple Holding. Piano Holding.Epping Holding.Gaumur Holding. Er eiginkona þín tilbúin að upplýsa hvaða eignir hún geymir í Edmound Holding, en eins og þú veist flutti hún margvíslegar eignir þangað fyrir hrun, skv. ársreikningum félagsins.
4. Hvaðan komu 1,5 þúsund milljón krónurnar sem þú lagðir fram árið 2008 til að kaupa fjölmiðlaveldið 365?
5. Hvaðan komu 1 þúsund milljónirnar sem þú lagðir fram um daginn til að tryggja þér endanlega yfirráð yfir fjölmiðlaveldinu 365?
6. Hvaðan komu þær mörg þúsund milljónir króna sem þú varst tilbúinn að leggja fram í tilboði þínu til Arion banka vegna Haga?
7. Hvaðan munu peningarnir koma til að opna 3 nýjar Bónus-búðir í London, sbr. fréttir þess efnis nýlega?
8. Hvar eru þessar 1 þúsund milljónir sem Pálmi vinur þinn Haraldsson var svo almennilegur að millifæra á einkareikning þinn eins og frægt er og lesa má um í stefnu Glitnis?
9. Hvar er hagnaður ykkar hjóna af framvirkum hlutabréfasamningum og gjaldmiðlasamningum þar sem þið tókuð stöðu á móti íslensku krónunni sem nefndin minnist á í skýrslu sinni? Ljóst er að hann nemur þúsundum milljóna króna og veikti mjög íslensku krónuna vorið 2008 sem þjóðin er núna að súpa seyðið af.

Ef blaðamenn ná í Jón Ásgeir, þá væri líka fróðlegt að fá svör við þessum spurningum. Ég óska Jóni Ásgeiri alls góðs í hans einkalífi og atvinnurekstri, sem hlýtur að vera mjög þungur um þessar mundir. En hann hefur gert íslensku þjóðinni slíkan grikk, að hann hlýtur að reyna að bæta fyrir það. Og þá er fyrsta skrefið að segja okkur sannleikann, svara til dæmis þessum spurningum.

Stefán Ólafsson beitti blekkingum

Á bloggi mínu hér í gær vakti ég athygli á því, að Stefán Ólafsson félagsfræðiprófessor brást illilega trúnaði, á meðan hann var forstöðumaður Félagsvísindastofnunar Háskóla Íslands. Hreinn Loftsson hafði fengið hann í kyrrþey vorið 1996 til að gera skoðanakönnun um fylgi nokkurra manna í væntanlegu forsetakjöri. Var þessi könnun strangleynileg, eins og margar kannanir félagsvísindastofnunar voru og eru.

Stefán sagði hins vegar ritstjórum Morgunblaðsins frá niðurstöðunni úr könnuninni, eins og fram kemur í dagbók Matthíasar Johannessen, sem hann hefur birt á Netinu.

Það var þess vegna furðulegt að sjá Stefán kallaðan til í fyrradag, þegar háskólamenn ræddu um siðferðileg álitamál í framhaldi af skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis á bankahruninu. Enn furðulegra var að hlusta á hann tala um, að frjálshyggjumenn hefðu beitt blekkingum í umræðum um stjórnmál.

Það var Stefán Ólafsson sjálfur, sem beitti blekkingum í umræðum um skatta og velferð fyrir kosningarnar 2003 og 2007 (en Stefán reyndi í bæði skiptin að kasta kosningasprengjum inn á vígvöll stjórnmálanna og kallaði þessar sprengjur, fyrst um fátækt, síðan um ójafna tekjuskiptingu, niðurstöður rannsókna).

Ég rek ýmis dæmi um brellur, missagnir og yfirsjónir Stefáns í nýútkominni bók minni, Áhrif skattahækkana á hagvöxt og lífskjör. Hér skal ég stuttlega fara yfir eitt skýrasta dæmið.

Í skýrslu norrænu tölfræðinefndarinnar, Nososco, frá 2006 kom fram, að á Norðurlöndum væru lífeyristekjur á mann að meðaltali hæstar á Íslandi. Þetta hentaði Stefáni ekki, enda hafði hann haldið því fram, að kjör þeirra væru lök á Íslandi.

Hann birti grein í Morgunblaðinu 20. mars 2007, þar sem hann andmælti harðlega þessari niðurstöðu. Benti hann á, að í sömu skýrslu Nososco væri á öðrum stað sagt, að lífeyrisgreiðslur á hvern lífeyrisþega væru á Norðurlöndum næstlægstar á Íslandi.

En þetta var rangt hjá Stefáni. Síðari talan, sem Stefán vitnaði í, var tala um lífeyrisgreiðslur á hvern mann á lífeyrisaldri á Norðurlöndum, ekki um lífeyrisgreiðslur á hvern lífeyrisþega.

Árið, sem talan var  um, 2004, voru menn á lífeyrisaldri á Íslandi 31 þúsund, en lífeyrisþegar 26 þúsund. Ástæðan er sú, að vinnumarkaðurinn fyrir fólk, sem er að reskjast, er sveigjanlegri á Íslandi en annars staðar á Norðurlöndum. Það fær að vinna lengur, ef það vill (sem betur fer). Fimm þúsund manns á lífeyrisaldri hagnýttu sér það árið 2004 og tóku því ekki lífeyri.

Nú sjá menn brellu Stefáns Ólafssonar: Hann deildi með 31 þúsundi í tölu (heildarlífeyrisgreiðslur), sem hann átti að deila með 26 þúsundum í. Auðvitað fékk hann lægri tölu á þennan hátt.

Ég benti á þetta opinberlega, en Stefán hefur enn ekki leiðrétt þetta. Hið rétta var það, sem kom fram í skýrslu norrænu tölfræðinefndarinnar, að árið 2004 voru lífeyristekjur á mann á Norðurlöndum að meðaltali hæstar á Íslandi.

Ég læt lesandanum eftir að meta, hvort þetta var missögn, yfirsjón — eða fölsun.

Situr á Stefáni Ólafssyni að prédika siðferði?

Ég sé, að í fundaröð Háskólans um skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis var síðasti fundurinn í gær. Hann var um „Gagnrýna umræðu: Hlutverk háskóla og fjölmiðla“.

Einn málshefjandi var Stefán Ólafsson félagsfræðiprófessor. Hann er sennilega sá, sem síst ætti að ræða um siðferði háskólamanna. Hreinn Loftsson lögfræðingur birti fyrir skömmu tölvuskeyti milli okkar tveggja, þar sem skýrt kemur fram eftirfarandi:

Árið 1996 var Stefán forstöðumaður félagsvísindastofnunar Háskóla Íslands. Hreinn fékk hann í kyrrþey (meðal annars vegna meðmæla minna með honum, þar sem ég taldi honum treystandi) til að gera fyrir sig skoðanakönnun um fylgi hugsanlegra frambjóðenda í forsetakjöri.

Hinn 8. maí 1996 sagði Stefán ritstjórum Morgunblaðsins, þeim Matthíasi Johannessen og Styrmi Gunnarssyni, frá niðurstöðum skoðanakönnunarinnar, þótt hann væri að sjálfsögðu bundinn ströngum trúnaði um hana gagnvart Hreini. Matthías færði samtalið inn í dagbók sína, sem nú hefur verið birt á Netinu.

Engin ástæða er til að rengja orð Hreins og Matthíasar um þetta mál. Fráleitt er að halda því fram, að Matthías sé að spinna upp þetta samtal. Og Hreinn hefur staðfest, að hann lét Stefán gera þessa könnun.

Þetta er eins alvarlegt trúnaðarbrot og unnt er að hugsa sér. Situr á Stefáni Ólafssyni að prédika siðferði?