Hvers vegna drap Gissur Snorra?

2.1 Snorri_sturluson_1930Síðustu misseri hef ég lesið aftur verk Snorra Sturlusonar og skrifað talsvert um hann, þar á meðal kafla í bókinni Twenty-Four Conservative-Liberal Thinkers, sem kom út í Brüssel í desember 2020. Að mörgu er að hyggja. Mér sýnist, að helsti heimildarmaðurinn um Snorra, Sturla Þórðarson, hafi ekki alltaf látið föðurbróður sinn njóta sannmælis. Sturla tekur til dæmis fram, að Snorri hafi verið fjöllyndur. En hann var ekki fjöllyndari en aðrir höfðingjar á hans tíð, til dæmis fósturfaðir hans Jón Loftsson og fósturbræður hans í Odda.

Þótt Sturla gefi í skyn, að Snorri hafi í Noregsferðum sínum lofað að reyna að koma landinu undir konung, ber að veita því athygli, að hann talar jafnan um óskir Norðmanna, ekki fyrirheit Snorra sjálfs. Raunar er ljóst, að hann hefur ekki lofað neinu slíku, heldur aðeins því að vernda norska kaupmenn fyrir ágengni annarra goða. Það sést best á því, að eftir fyrri Noregsferð sína sendi Snorri son sinn, Jón murt, til hirðar konungs, en síðan fékk Jón leyfi til að snúa heim. Það hefði hann ekki fengið, hefði faðir hans rofið einhver gefin fyrirheit í Noregi. Órækasti vitnisburðurinn um skoðanir Snorra á konungsvaldi eru ræður Þórgnýs lögmanns hins sænska og Einars Þveræings í Heimskringlu. Ég er ekki heldur viss um, að Snorri hafi verið eins sérgóður og deigur og ætla mætti af lýsingum Sturlu.

Mestu máli skiptir, að Sturla var ólíkt Snorra konungssinni, sannfærður um, að Íslandi væri best borgið í veldi Noregskonungs. Hann forðaðist ætíð að styggja Norðmenn. Þess vegna lætur Sturla að því liggja, að Gissur Þorvaldsson hafi ákveðið upp á sitt eindæmi að drepa Snorra í Reykholti 1241. En það er afar ólíklegt. Snorri var maður friðsamur, og Gissuri stafaði engin hætta af honum. Þá var hins vegar svo komið, að Hákon Noregskonungur bar þungan hug til Snorra vegna þess, að hann taldi hann hafa stutt uppreisn gegn sér. Eina eðlilega skýringin á drápi Snorra er, að konungur hafi gefið Gissuri bein fyrirmæli um það, en Sturla hafi ekki viljað segja frá því berum orðum.

(Fróðleiksmoli í Morgunblaðinu 8. maí 2021.)


Bloggfærslur 8. maí 2021

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband