Sögulegir fundir

Nú hafa mestallar umræður um daginn og veginn færst inn á Netið, sem vonlegt er, en forðum sóttu menn fundi til að skiptast á skoðunum. Stúdentafélag Reykjavíkur hélt nokkra fjölmenna og sögulega fundi á fimmta og sjötta áratug. Einn þeirra var um andlegt frelsi 12. janúar 1950, og voru framsögumenn Tómas Guðmundsson og Þórbergur Þórðarson. Þar deildu þeir um kommúnisma. Tómas kvað nýja hættu komna til sögunnar, alræði, þar sem reynt væri að stjórna sálinni ekki síður en líkamanum. Þórbergur fjölyrti hins vegar um það, að menn yrðu að komast út úr „myrkri persónuleikans“, hætta að hugsa aðeins um sjálfa sig.

 

Margir kvöddu sér hljóðs á fundinum. Einn þeirra, Þorvaldur Þórarinsson lögfræðingur, sagðist eiga þá ósk heitasta að geta búið í Ráðstjórnarríkjunum. Eins og ég hef áður rifjað upp, brást dagblaðið Vísir við hart og efndi til samskota fyrir farmiða, aðra leiðina, austur handa Þorvaldi. Safnaðist nægt fé til þess, en Þorvaldur vildi ekki þiggja miðann, og var féð því afhent Fegrunarfélagi Reykjavíkur.

 

Eftirminnilegur var líka fundur um atómkveðskap 24. mars 1952. Framsögumaður var Steinn Steinarr, sem varði atómskáldin, taldi hefðbundna ljóðlist dauða og bætti við: „Við höfum að vísu búið okkur til nokkur mikil þjóðskáld, en þau eru þá að minnsta kosti ekki skáld mikillar þjóðar.“ Tómas Guðmundsson mælti hins vegar fyrir hefðbundinni ljóðlist og lék sér að orðum: „Frá sjónarmiði sóttkveikjunnar hlýtur nefnilega heilbrigðin að vera alveg ægilegur sjúkdómur.“

 

Annar sögulegur fundur var um kristindóm og kommúnisma 15. febrúar 1953, og voru framsögumenn séra Gunnar Benediktsson, sem var ákveðinn stalínisti, og séra Jóhann Hannesson, sem hafði verið kristniboði í Kína. Voru lýsingar séra Jóhanns á stjórnarfarinu eftir valdatöku kommúnista 1949 ófagrar. Í Kína væri „blóðugur rakhnífur marxismans“ að verki.

Þessir fundir þóttu talsverðir viðburðir á sinni tíð. Blöð sögðu rækilega frá þeim, og voru þeir allir teknir upp á stálþráð og fluttir í Ríkisútvarpinu. Fróðlegt væri að vita, hvort upptökurnar eru enn til.

(Fróðleiksmoli í Morgunblaðinu 22. júní 2013.)